OKO
BUDOWA GAŁKI OCZNEJ
POWIEKI
Chronią oko przed urazami oraz służą do rozprowadzania łez po powierzchni oka. Poprzez ruch usuwają cząsteczki brudu, odprowadzając je ze łzami do kanalików łzowych. Żyły powiek łączą się z żyłami oczodołu oraz ze zbiornikiem umiejscowionym w czaszce.
Pamiętaj! Nie wolno wyciskać czyraków ani jęczmieni w tej okolicy, ponieważ bakterie mogą się przedostać do wnętrza czaszki i spowodować nawet śmierć!
RZĘSY
Spełniają rolę ochronną dla oka, zapobiegając wpadaniu do niego ciał obcych. Rzęsa wypada po około 6 miesiącach i zostaje zastąpiona przez nową.
ROGÓWKA
Rogówka stanowi przednią część oka i swoim wyglądem przypomina szkło wprawione w zegarku.
Rogówka składa się z pięciu warstw:
- Nabłonek – ma bardzo dużą zdolność regeneracji. Uszkodzenie tej warstwy goi się bez pozostawiania blizn. W niektórych przypadkach uszkodzenie nabłonka może prowadzić do powstania nawracającej erozji.
- Warstwa Bowmana
- Istota właściwa – uszkodzenia warstwy drugiej i trzeciej goją się, pozostawiając blizny.
- Błona Descemeta
- Śródbłonek – odgrywa zasadniczą rolę w uwodnieniu rogówki i nie ma zdolności regeneracji.
Rogówka w zdrowym oku jest gładka, lśniąca i przezierna. Stanowi jedną z najważniejszych części układu optycznego oka. Rogówka jest bardzo bogato unerwiona, dlatego jej uszkodzenie, a nawet tylko jej dotknięcie, jest bardzo bolesne.
TWARDÓWKA
Twardówka z rogówką stanowią zewnętrzną powłokę oka. Twardówka jest biała i jej kolor prześwieca przez pokrywającą ją spojówkę. W tylnej części oka twardówka ma otwór, przez który przechodzi nerw wzrokowy.
BŁONA NACZYNIOWA
Składa się z 3 części:
- Tęczówka – w jej centrum leży otwór źreniczny (źrenica). Średnica źrenicy zmienia się w zależności od ilości światła (zmniejsza się przy większym oświetleniu, powiększa zaś, gdy światła jest mniej) oraz pod wpływem strachu (rozszerza się). Kolor oczu zależy od koloru tęczówki. Źrenica spełnia rolę podobną jak przesłona w aparacie fotograficznym (reguluje ilość światła padającego na siatkówkę oraz usuwa rozproszone światło). Zrąb tęczówki odgrywa ważną rolę w procesach zapalnych.
- Ciało rzęskowe – jest odpowiedzialne za wyraźne widzenie z bliska i daleka, odpływ cieczy wodnistej oraz jej wytwarzanie. Ciecz wodnista odpowiada za prawidłowe napięcie gałki ocznej oraz bierze udział w odżywianiu soczewki i rogówki. Uszkodzenie ciała rzęskowego może prowadzić nawet do zaniku gałki ocznej.
- Naczyniówka – wyścieła twardówkę od wewnątrz. Odżywia siatkówkę i bierze udział w regulacji cieplnej w siatkówce.
CIAŁO SZKLISTE
Ciało szkliste jest to żelowata masa, wypełniająca komorę szklistą oka. Zajmuje 4/5 objętości gałki ocznej i jest bardzo ważnym ośrodkiem optycznym oka.
- zapewnia odpowiednie napięcie gałki ocznej
- amortyzuje wstrząsy
- izoluje termicznie
Podstawa ciała szklistego jest połączona z błoną graniczną wewnętrzną siatkówki na obwodzie tarczy nerwu wzrokowego oraz w obszarze okołodołkowym i w pobliżu dużych naczyń. U dzieci i osób młodych – z tylną torebką soczewki.
MIĘŚNIE PORUSZAJĄCE GAŁKAMI OCZNYMI
Gałka oczna jest poruszana przez sześć mięśni:
- mięsień prosty boczny (unerwiony przez nerw VI) odpowiada za ruch odwodzenia, czyli za ruch ku skroni,
- mięsień prosty przyśrodkowy (unerwiony przez nerw III) jest odpowiedzialny za ruch przywodzenia, czyli za ruch w kierunku nosa,
- mięsień prosty górny (unerwiony przez nerw III) powoduje ruch gałki ocznej do góry, do nosa i skręca ją do nosa,
- mięsień prosty dolny (unerwiony przez nerw III) kieruje gałkę oczną ku dołowi, do nosa lub skręca ją na zewnątrz,
- mięsień skośny dolny (unerwiony przez nerw III) jest odpowiedzialny za ruch gałki ocznej ku górze, do skroni i skręt na zewnątrz,
- mięsień skośny górny (unerwiony przez nerw IV) powoduje ruch oka ku dołowi, do skroni i skręca gałkę oczną do wewnątrz.
Ruchy gałki ocznej odbywają się wokół:
- osi pionowej (ruch w prawo i lewo)
- osi poziomej (ruch w górę i w dół)
- przednio-tylnej (ruchy skrętne)
Gałka oczna wykonuje również:
- ruch zbieżności (konwergencja), któremu towarzyszy zjawisko akomodacji (akomodacja to zdolność dostosowania się oka do oglądania przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach) i zwężenia źrenicy
- ruch rozbieżności (dywergencja)
Poszczególne ruchy gałek ocznych i współpraca mięśni poruszających gałkami ocznymi jest możliwa dzięki odpowiedniemu unerwieniu mięśni oraz ośrodkom znajdującym się w mózgu.
Ośrodek korowy znajduje się w płacie czołowym. Pole korowe prawej półkuli jest odpowiedzialne za ruch gałek ocznych w lewo, natomiast lewej półkuli w prawo (drogi przebiegu informacji są skrzyżowane). Ośrodek mostowy lewy jest odpowiedzialny za ruch gałek ocznych w lewo, a prawy w prawo (drogi przebiegu informacji są nieskrzyżowane).